Archanioł Rafał (gr. Ῥαφαήλ – „Bóg uzdrawia”) jest jednym z trzech wielkich archaniołów uznawanych w tradycji chrześcijańskiej. W ikonografii wschodniej przedstawiany jest jako anioł opiekun, uzdrowiciel i przewodnik, co wynika głównie z jego roli w biblijnej Księdze Tobiasza.
Wygląd i ubiór:
- Ukazywany jako młody mężczyzna o łagodnym, spokojnym obliczu.
- Ubrany w długą tunikę (chiton) i płaszcz (himation), często w kolorach niebieskim, zielonym lub złotym, co symbolizuje jego duchowe i uzdrowicielskie funkcje.
- Zazwyczaj ma rozpostarte skrzydła, choć w niektórych ikonach może być przedstawiony w formie wędrowca, nawiązując do jego podróży z Tobiaszem.
Atrybuty:
- Ryba – nawiązanie do historii Tobiasza, w której Rafał polecił młodzieńcowi złowić rybę, aby jej wnętrzności mogły posłużyć do uzdrowienia jego ojca (Tb 6, 2-9).
- Laska pielgrzymia – oznacza jego rolę przewodnika duchowego i opiekuna Tobiasza.
- Sakiewka lub naczynie z lekarstwem – podkreśla jego funkcję uzdrowiciela.
- Zwój lub inskrypcja – w niektórych ikonach trzyma zwój z tekstem „Bóg uzdrawia”, co odnosi się do jego imienia i misji.
Archanioł Rafał w ikonografii wschodniej jest symbolem uzdrowienia, opieki i przewodnictwa duchowego. Najczęściej pojawia się jako opiekun Tobiasza, ale także jako anioł uzdrowiciel i strażnik dusz. Jego wizerunki są mniej popularne niż Michała czy Gabriela, ale pozostają ważnym elementem ikonografii prawosławnej.