W ikonografii wschodniej aniołowie odgrywają istotną rolę i są przedstawiani zgodnie z określonymi kanonami, które mają podkreślać ich duchową naturę oraz hierarchię wśród bytów niebiańskich. Oto kilka kluczowych aspektów dotyczących wizerunków aniołów w ikonach prawosławnych i bizantyjskich:
Charakterystyka wizerunku aniołów
- Duchowa i niematerialna natura – aniołowie są ukazywani jako eteryczne postacie o subtelnych, harmonijnych rysach twarzy, co ma podkreślać ich nadprzyrodzony charakter.
- Skrzydła – symbolizują ich funkcję posłańców Boga i ich zdolność do szybkiego przemieszczania się między światem niebiańskim a ziemskim.
- Strój – aniołowie często noszą długie tuniki (chitony) i płaszcze (himationy), przypominające szaty cesarskie lub kapłańskie, co wskazuje na ich wysoką rangę w hierarchii niebiańskiej.
- Świetlistość – ich twarze emanują spokojem i światłością, co podkreśla ich boską naturę.
Symbolika i kolorystyka
- Złoto i światło – aureole oraz szaty aniołów często zawierają złote elementy, symbolizujące światło Boże.
- Czerwień i niebieski – czerwony symbolizuje boską moc i ogień Ducha Świętego, niebieski – czystość i niebiańską naturę.
- Biel – aniołowie w białych szatach pojawiają się zwłaszcza w scenach zmartwychwstania i objawień, podkreślając ich rolę jako świadków Bożej chwały.
Słynne wizerunki aniołów
- Archanioł Michał na ikonach Nowogrodzkich – przedstawiany jako potężny wojownik w zbroi, czasem depczący smoka (symbol szatana).
- Ikona "Anioł Wielkiej Rady" – interpretowana jako symbol Chrystusa, ukazująca Go w anielskiej postaci jako Boskiego Posłańca.
- Trójca Rublowa – scena przedstawiająca trzech aniołów symbolizujących Trójcę Świętą, oparta na historii gościny u Abrahama.
